Deze week mocht ik een inleiding verzorgen op een scholingsdag voor leidinggevenden in het Sociaal Domein. De dag ging over vitaliteit in het werk. Ik heb gesproken over hoe je jezelf – en je team – blij houdt op het werk. En ook over waarom dat zo belangrijk is.
Vanuit de universiteit van Berkely is er onderzoek gedaan naar de effecten van blij zijn op het werk. En die effecten zijn aanzienlijk, en economisch relevant. Blije mensen leven langer, en zijn – niet heel verrassend – gelukkiger. Maar voor het bedrijf is er ook winst: Blije mensen hebben minder sturing nodig, zijn minder vaak ziek en kunnen meer problemen zelfstandig oplossen. Blije mensen hebben is dus een verrassend economisch winstgevend element van je bedrijfsvoering.
Op de universiteit hebben ze zelfs een ‘recept’ voor blije medewerkers bedacht: PERK! Oftewel Purpose (doel), Engagement (invloed), Resillience (veerkracht) en Kindness (vriendelijkheid).
PERK werkt op een persoonlijk niveau, je kunt werken aan je eigen veerkracht en vriendelijkheid. Maar PERK werkt ook in de interactie met anderen, en zelfs als organisatieadvies: zorg bijvoorbeeld in ieder geval dat je medewerkers goed weten wat het doel is waarvoor ze werken, en dat ze ook voelen dat ze invloed hebben op het bereiken van dat doel. Dit mooie filmpje laat voor mij heel goed zien hoe essentieel het is om te werken voor een doel.
Het mooie van PERK is, dat het op die drie niveau’s werkt. Met als gevolg dat het ontzettend makkelijk en laagdrempelijk is om de praktijk met PERK aan de gang te gaan. Simpelweg er iedere dag voor kiezen om wél je mindfulness oefening te doen bijvoorbeeld. Of stoppen met roddelen. Of iedere dag op zoek gaan naar drie momenten waarop je iemand een gemeend compliment kan geven. PERK geeft niet alleen een recept voor blije medewerkers, het geeft ook een recept voor gemotiveerde, maar vooral ook empowerde, managers. De aanwezigen bij de inleiding voelden zich niet alleen verantwoordelijk voor de blijdschap van hun teamleden, ze hadden ook het gevoel dat ze invloed hadden op deze blijdschap.
Maar naast de motivatie en empowering, gebeurde er in de groep die aan het luisteren was, was nog iets anders. Iets wat voor mijn onderzoek zeer relevant is. De groep begon zich tijdens mijn praatje steeds onrustiger te bewegen. Niet altijd een goed teken als je een inleiding houdt 😉 Maar in dit geval was het een zichtbare onrust over een heel wezenlijke vraag in mijn presentatie, waar ik zelf overheen had gepraat (mijn opdracht was een enthousiasmerende inleiding, geen probleem verhaal): hoe integer is het eigenlijk om het PERK recept te gebruiken?
Want laten we eerlijk zijn, het beeld van het bedrijf als de blije familie, waar je je thuis voelt en je goed past, heeft heel veel moois in zich. En tegelijkertijd: hoe eng kan het worden? Als iedereen op het werk daar is voor hetzelfde nobele doel? Hoe lang duurt dat tot er volledige group think ontstaat? Voordat je geen afwijkende mening meer mag hebben? Voor het bedrijf sektarische kenmerken krijgt?
Het voorbeeld van internetreuzen als Google en Apple, met hun ‘bedrijfscampussen’ met volwaardige kinderopvang, restaurants en fitnesscentra op het terrein, voelt toch een beetje onbetrouwbaar en onoprecht, als je tegelijkertijd de discussie volgt die momenteel rond diezelfde internetreuzen speelt. Hoe ‘aardig’ en ‘blij’ zijn ze eigenlijk? Hoe integer zijn hun motieven? Wat doen ze met die gigantische macht die ze verzamelen?
Het boek – en de film – the Circle kwam al snel op in de presentatie. Duidelijk een gevalletje ‘niet integer’ gebruik van alle mooie PERK-recepten. Het beïnvloeden van de blijdschap van mensen, leidt in zo’n uiterst geval tot het simpelweg bespelen en misbruiken van mensen. Dit morele grijze gebied, deze kluwen van wat er kan, wat er goed is voor jezelf, de ander, de klant en voor je bedrijf, was zichtbaar op de gezichten van de mensen in de zaal. Fijn dat het kan, en logisch dat je het moet willen als leidinggevende, blije mensen, maar pas op dat het niet uit de hand loopt. Check je eigen macht en invloed over de ander continue. Zeker als leidinggevende.
Ik heb kippenvel gekregen van deze groep. Ik heb genoten van de interactie en discussie die ontstond. Ik merk dat ik er ook na afgelopen dinsdag nog op door kauw in mijn hoofd. Hoe meer ik leer over hoe mensen van mening veranderen, van blijdschap veranderen, van gedrag veranderen, hoe meer ik tegen morele vragen aanloop. Wat maakt ons mens? Wat is een juiste gedragsverandering? Wat is integer handelen?
Dit zijn vragen waar ik nog geen antwoord op heb. Ik denk ook niet dat deze vragen er uiteindelijk zijn in definitieve vorm. Maar het zijn wel vragen die gesteld moeten worden in de zoektocht naar gedragsverandering. Iedere keer weer. Want dat maakt het onderscheid tussen de wereld die de universiteit van Berkely ons voorspiegelt en de wereld die de film The Circle ons voorspiegelt. Veranderen van gedrag en van mening is helemaal niet zo moeilijk als we misschien denken. Integer, samen en bewust van mening veranderen, is dat mogelijkerwijs wel.
Deze laatste gedachtespinsel moet ik verder uitwerken. Gelukkig volg ik momenteel de leergang Justice (politieke filosofie) aan Harvard. Wellicht dat de inzichten van mensen als John Locke, Immanuel Kant en Aristoteles mij verder helpen in deze kluwen van macht, invloed en moraliteit. Aan de andere kant: als ik dacht dat psychologie voor mij een konijnenhol was om in te verdwijnen, kan ik mijn borst wel nat maken. Filosofie is mooi, maar leidt niet al te vaak tot oplossingen en zekerheden. De cirkel is rond, nu nog oppassen dat ik niet in mijn eigen staart bijt!
