2001: a space odyssey4 min read

Het menselijke brein facineert me. Ik blijf dus nog even hangen in mijn onderzoek – en in mijn blogs – bij dit onderwerp. Want die computer in ons hoofd… is helemaal geen computer! Dat is te zeggen: het brein lijkt niets op wat wij nu een computer noemen. Het brein rekent niet neutraal, kan zo goed als niets feilloos onthouden, verandert continu de input die je er in stopt en maakt zelfstandig, zonder het jou te vertellen, keuzes in wat er wel en niet toegelaten wordt. Het brein is door deze zelfstandigheid aan de ene kant zoveel slimmer en effectiever, en aan de andere kant zoveel onvoorspelbaarder en gevaarlijker dan een computer.

Even kort over computers: Al lang zoeken mensen (hele slimme mensen) naar kunstmatige intelligentie (KI). Eerst werd die gezocht in rekenkracht (een computer is echt heeeeeel snel!). De eerste grote stap die ooit gezet werd in de KI was het verslaan van Garry Kasparov (op dat moment wereldkampioen schaak) in een spelletje schaak. Door Deep Blue. Een naam uit het science fiction boekje toch? Je ziet hem al voor je, een paar jaar na deze overwinning, als dictator van de wereld (of gebeuren dat soort dingen alleen in mijn hoofd?).

Anyway: het was uiteindelijk niet zo’n slimme robot, die deep blue. Hij was vooral heel erg snel. Na iedere zet die Kasparov deed, kon hij snel genoeg uitrekenen wat er bij alle mogelijke tegenzetten kon gebeuren. Zo kon hij steeds de beste zet kiezen. Dat is heel knap, maar uiteindelijk  werd besloten dat knap niet hetzelfde was als intelligent. 

De tweede grote stap in de AI werd gezet door de computer AlphaGo. Hij versloog  Lee Sedol (9^e dan) in het spel Go. Go is nog veel ingewikkelder dan schaak, dus alleen maar heel snel rekenen was niet meer genoeg. Nee, in haar voorbereiding op de wedstrijd tegen Sedol, ging AlphaGo op zoek naar ervaringen. Ze oefende tegen andere computers, en tegen mensen.  Ze oefende zoals wij leren fietsen zeg maar. Zo bouwde de computer kennis en ervaring op. Behoorlijk gelijksoortig aan hoe wij het zouden doen, als we de tijd zouden vrijmaken voor het leren van het spel GO. Deze overwinning was een echte overwinning voor KI, en dan specifiek voor het kunnen leren (zelfstandig leren, niet programmeren) door computers.

Maar ik weid uit en dwaal af. Want waarom ik dit zo interessant vind, is dat onze hersenen dus meer lijken op die GO-machine dan op Deep Blue. We zien dingen, leren daarvan, en onthouden (op een bepaalde manier) die ervaringen. Computerdeskundigen hebben de GO-machine aan het begin regels geven over hoe hij dit leren moest aanpakken. En daarna is die machine zelfstandig aan de gang gegaan. En weet je: wij hebben dat soort regels ook, gekregen aan het begin (waarbij ik even het Nature/Nurture debat oversla voor nu). Regels die ons brein gebruikt om geheel zelfstandig aan de gang te gaan. Regels die ons over het algemeen waanzinnig helpen, maar soms ook bizar in de weg zitten. 

In de komende blogs wil ik met jullie  een paar van deze regels doornemen:

• Patronen zijn beter dan chaos (denk aan de stippen in het vorige blog).
• Ik kan de toekomst voorspellen (een misvatting die voortkomt uit die voorliefde voor patronen).
• Ik kan bewijzen dat ik gelijk heb (want alle feiten wijzen er op dat de aarde plat is).

Volgende keer dus ‘Patronen zijn beter dan Chaos’. En dan komen jullie er ook achter of er nu wel, of niet een patroon zit in deze afbeelding:

Links uit dit blog zijn:

• De film 2001: a space odyssey
• De leergang ‘The Science of everyday thinking‘ van de University of Queensland via edX
• Waarom slimme mensen domme dingen zeggen, van de Correspondent.
• Steven Fry’s Great leap years, episode 6: the Iotatron that Wasn’t